Twee werelden

En die van daarbuiten, waarin ik dat verborgen moest houden en normaal mee moest zien te draaien in een wereld waar alles gewoon doorging; het dagelijkse leven, waar ik als “vrolijk” kind instapte, zodra ik naar school  ging, in de buurtsuper liep en met vriendinnetjes speelde. Maar weinig mensen zagen wat er achter mijn lach schuil ging. Al kreeg ik wel opmerkingen dat ik vaak alleen thuis was, naar sigarettenrook stonk, te mager was, e.d. maar dan gaf ik gauw een andere draai eraan of verzon een smoesje. Ook als er nare opmerkingen over mijn familie werden gemaakt. Alles om te voorkomen dat iemand erachter zou komen.

Wanneer ik ’s avonds na het eten op straat liep en zag dat er bij een buurmeisje een kwartetspelletje werd gespeeld of hoe een ander buurmeisje en haar broertje op de bank tegen hun moeder aan TV keken belde ik soms aan in de hoop dat ik binnen werd gelaten. Meestal kwam een van de ouders naar de voordeur met de mededeling dat het te laat was voor hun dochter om buiten te spelen en dat het bijna bedtijd was. Af en toe werd er met een lachje aan toegevoegd dat het voor mij ook weleens bedtijd zou kunnen zijn.

In de kleuterklas werd door school geadviseerd dat het goed zou zijn als er hulp voor me zou worden ingeschakeld. Omdat ik erg angstig was werd ik doorverwezen voor onderzoek. Niet lang daarna kozen mijn ouders voor een andere school. Op de nieuwe school kwam het maar zelden voor dat ik na schooltijd iemand mee naar huis nam en probeerde ik zelf zoveel mogelijk bij vriendinnetjes te spelen. Doorgaans koos ik er eentje met een lieve moeder die ons verwende met thee en koekjes. Toch wist ik dat ik altijd weer terug moest naar een plek, waar geen moeder met iets lekkers op me zat te wachten of zou vragen hoe het op school was geweest.

Ondanks dat ik op de middelbare school nog slechter presteerde dan op de lagere school en ik regelmatig een waarschuwing kreeg van een leraar, omdat ik afdwaalde tijdens de les, was ik er graag. Na het laatste lesuur bleef ik op het schoolplein hangen bij vrienden die een tussenuur hadden of hielp ik de biologie leraar met het voeren van de vissen. Op die momenten was de onveilige wereld eventjes wat verder weg. Soms kon ik niets opschrijven tijdens een repetitie. Ik kon er niet bij blijven en het meeste van wat ik had geleerd leek uit mijn hoofd verdwenen. Zo nu en dan was er een leraar die vroeg waarom ik mijn huiswerk niet had geleerd of wat de reden was dat ik niet mee kon doen met de gymles. Of ik me er nu het meest voor schaamde dat ze in de klas dachten dat ik me niet in het bijzijn van mijn klasgenoten durfde om te kleden of voor wat thuis gebeurde terwijl zij giechelden over leuke jongens, waarmee ze hadden gezoend, wist ik niet. Ik wist alleen dat ik die andere ik uit die andere wereld verborgen moest zien te houden. Wanneer ik terug kwam in de normale wereld leek het alsof ik uit een scene van een film was geknipt en er een paar scenes later opnieuw was ingeplakt.. alsof er niets was gebeurd draaide ik weer mee in een geheel, waar ik niet echt deel van leek uit te maken.

In het derde jaar van de middelbare school kwamen de schooldokter en een leerkracht erachter dat er iets aan de hand was. Als ik mensen uit die tijd spreek maken ze opmerkingen dat ze destijds vonden dat ik al zo jong voor mezelf moest zorgen, er dikwijls ruzie bij ons was, er veel alcohol werd gedronken, etc. Wanneer ik er weleens ietsjes dieper op in ga hoor ik vrijwel direct: ‘Ja, het was wel duidelijk dat er iets aan de hand was…’  of:  ‘Oh, nu vallen er wel dingen op zijn plek…’  Bijna altijd volgt er een soort roerloze schrikreactie in mezelf na zulke opmerkingen en kan ik er geen antwoord op geven. Ik weet dat je als kind geen schuld eraan kan hebben, maar op sommige momenten kan ik me er rot over voelen dat ik zelf degene was die erover zweeg, leuke dingen in dezelfde omgeving deed en cadeautjes of geld aannam. In die omstandigheden kon ik waarschijnlijk niet anders naar de buitenwereld toe.. Op de een of andere manier blijft het aan me knagen, omdat ik het niet los van elkaar kan zien en met regelmaat te horen heb gekregen dat ik toen zo’n lastig kind was, zelf nooit iets erover heb gezegd en dat ik verder toch goed met hem omging.

Als het verleden dichtbij is, is het net als toen niet fijn mee te doen in de gewone wereld alsof er niets aan de hand is. Het is lastig er echt over te kunnen praten wat er met betrekking tot vroeger in me omgaat. Vooral omdat het een soort automatisme lijkt te zijn geworden om het bij de meeste mensen veilig in mijn eigen hoofd te houden, maar ook omdat het over het algemeen een te moeilijk onderwerp is om gehoord te kunnen worden en er pijnlijke reacties op kunnen volgen.

Ik merk dat de wereld, waarin ik met beide benen in het heden sta zonder dat het verleden vermeden wordt, geleidelijk wat groter wordt. In de behandeling is er beweging en ontmoeten de twee werelden elkaar. Het valt niet mee met de meest nare periode aan het werk te gaan en mijn kleine ik in de ogen te durven kijken.

Op weg naar de toekomst raakte ik verzeild in het verleden. Nu is er ruimte om aan de toekomst te werken; balancerend tussen twee werelden.. het verleden dichterbij dan ooit.